یک متخصص کودکان با بیان اینکه براي درمان انواع تیک در درجه اول بايد محيط خانواده را بررسي و به اطرافيان گوشزد كرد كه انتظارات بيش از حد از كودك نداشته باشند گفت: فشار آوردن روي فرد براي ترك يا كاهش اين رفتارها نه تنها مفيد نیست بلكه نتيجه عكس دارد و باعث تشديد اين گونه رفتارها مي‌شود.
دكتر اكبر كوشانفر در گفت و گو با خبرنگار ایسنا منطقه علوم پزشکی تهران، با اشاره به اینکه كودكان در سنين 7 تا 12 سالگي در 8 تا 12 درصد موارد بيشترين ميزان تيك را از خود نشان مي‌دهند گفت: تيك در ميان پسران بيشتر از دختران است.
وی با تاکید بر اینکه اين حالت ممكن است تا سن ميانسالي ادامه داشته باشد گفت: ميزان شيوع تيك در خانواده‌هايي كه اعضاي آن تيك دارند، به مراتب بيشتر است. تيك ممكن است به دنبال يك حادثه رواني و اضطراب ناشي از حوادث خانه يا مدرسه به وجود آيد.
تيك چيست؟
کوشانفر گفت: تيك يك اختلال رفتاري كه عبارت از ناسازگاري شخصيتي، احساس بي‌كفايتي و ناامني، خصومت، تحريك‌پذيري، لكنت زبان، ترس و دلواپسي است.
وی افزود: تيك نوعي پرش ناگهاني يا انقباض غيرارادي عصبي عضلاني است كه در هر قسمت از بدن مي‌تواند به صورت مزمن يا زودگذر در كلام يا رفتار ظاهر شود.
این منخصص کودکان با اشاره به اینکه تیک در هنگام خواب از بين مي‌رود گفت: تيك كلامي يا رفتاري به دو شكل ساده و مركب است و از مشخصات آن تكراري بودن و ناموزون بودن آن است. تيك ساده مدت كوتاهي به طول مي‌انجامد و به ندرت بيشتر از يك ثانيه تداوم ندارد و بعد از چند هفته يا چند ماه از بين مي‌رود.
انواع تيك کدامند؟
کوشانفر گفت: شايع‌ترين تيك‌ها، تيك چهره‌اي است و مي‌تواند به انواع مختلف مانند پلك زدن، كشيدن ابروها، گاز گرفتن لب، مكيدن لب، بيجا مكيدن انگشت و ناخن درآوردن زبان از دهان، فين كردن، بوئيدن چيزي، سرفه، بلع كردن، چين دادن پيشاني، تكان دادن گوش، قورت دادن آب دهان، سكسكه كردن، كندن مو، نشان دادن ژست‌هاي مختلف يا درآوردن صداي حيوانات تظاهر كند.
تيك‌هاي گردن و اندام‌ها
وی گفت: چرخش غيرارادي گردن در جهت‌هاي مختلف، بالا انداختن شانه‌ها، كشيدن دست به مو و سر و صورت، خم كردن زانو و حركات اضافي در راه رفتن، رفتارهاي آرايشي در رده تیک های گردن و اندام ها است.
تيك‌هاي صدادار
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص نشانه های تیک های صدادار گفت: از اين گروه مي‌توان به عطسه و سرفه و تقليد صداي حيوانات، صاف كردن گلو، خرناس در نوع كلامي با بيان يك كلمه يا جمله ناسزا اشاره كرد.
درمان انواع تیک
کوشانفر با بیان اینکه عوامل محيطي و هيجاني از جمله مواردي شناخته شده‌ای هستند كه در تشديد تیک موثر هستند گفت: اين گونه افراد در مواجهه با موفقيت‌هاي هيجاني و اضطراب و اختلاف‌هاي خانوادگي پرش‌هاي عصبي تشديد مي‌شود و در مواقعي كه در آرامش هستند، اين عمل به حداقل مي‌رسد.
وی تصریح کرد: براي درمان اين گونه رفتارها در درجه اول بايد محيط خانواده را بررسي كرد و به اطرافيان گوشزد كرد كه انتظارات بيش از حد از كودك نداشته باشند و فشار آوردن روي فرد براي ترك يا كاهش اين رفتارها نه تنها مفيد نیست بلكه نتيجه عكس دارد و باعث تشديد اين گونه رفتارها مي‌شود.
این متخصص کودکان یادآور شد: بر اساس تجربه نشان داده شده كه تذكر مستقيم يا تنبيه كودك براي ترك رفتار عادتي به هيچ‌وجه مؤثر نيست، بايستي از شيوه تربيتي مبتني بر تشويق استفاده شود.
وی با تاکید بر اینکه باید در مواقعي كه كودك تيك ندارد، بيشتر به او توجه يا او را نوازش كرد گفت: در مواقعي كه کودک تيك از خود نشان مي‌دهد یا باید با وي بي‌اعتنا باشند و یا جايگزين كردن فعاليت‌هايي مانند نقاشي، موسيقي، بازي‌ها مي‌تواند در روند ترك عادت مفيد است.
کوشانفر گفت: چنانچه در درمان تيك با رفتار درماني بهبودي حاصل نشد، بايستي چالش‌هاي درماني اين گونه اختلالات عصبي را مورد تجديدنظر داد. اولين روش عدم توجه مستقيم به تيك‌ها است كه توسط خانواده اعمال مي‌شود. در صورت پايدار و مزمن بودن مي‌توان از روش‌هاي غيرداروئي از جمله آموزش معكوس كردن عادت كه شامل 5 مرحله توصيف و تكرار تيك در آينه، پيدا كردن جزئيات تيك، تمرين شناسايي اولين علامت تيك شناسايي موقعيت تيك و پاسخ فيزيكي تيك در 1 تا 3 دقيقه است؛ استفاده کرد.
وی خاطر نشان کرد: با اين روش كودك بيمار مي‌تواند علايم تيک را تحت كنترل خود درآورد که در صورت عدم پاسخ به روش‌هاي غيرداروئي داروهايي توسط روانپزشك كودك تجويز مي‌شود.
165