زنان بدون رحم
با اين وجود، هيستركتومي (برداشتن رحم) بعد از سزارين، شايع‌ترين جراحي زنان است به‌طوري كه در ايالات متحده آمريكا هر سال 600 هزار زن هيستركتومي مي‌شوند. به عبارت ديگر، اين آمار نشان مي‌دهد كه در اين كشور، حدود يك سوم زنان قبل از رسيدن به سن 60 سالگي، تن به تيغ هيستركتومي مي‌دهند.
مشكلاتي مثل درد شديد لگن، خونريزي شديد و نامنظم ماهانه يا ابتلا به سرطان رحم از مواردي هستند كه گاه براي درمان آنها چاره‌اي جز خارج كردن رحم توسط جراحي نيست. البته در اغلب موارد، هيستركتومي، براي درمان گروهي از بيماري‌هاي زنان است كه به درمان دارويي پاسخ خوبي نداده‌اند. در ضمن، اين روش براي خانم‌هايي مي‌تواند مطلوب باشد كه ديگر قصد بچه‌دار شدن ندارند و از به‌كاربردن درمان‌هاي بي‌نتيجه و متعدد هم خسته شده‌اند.
چرا هيستركتومي؟
معمولا هيستركتومي اولين گزينه درماني نيست، اما اگر شما دچار مشكل خاصي باشيد و درمان‌هاي ديگر موفقيت‌آميز نباشد، ممكن است مجبور به خارج كردن رحم خود شويد. برخي از شايع‌ترين اين مشكلات عبارتنداز:
سرطان در سيستم تناسلي زنانه: با توجه به نوع سرطان و ميزان پيشرفت آن، ممكن است قبل از هيستركتومي راه‌هاي جايگزين شامل هورمون درماني يا پرتودرماني نيز به‌كار برده شود.
فيبروم‌هاي‌رحم:هيستركتومي تنها راه حل دائمي براي فيبروئيد است. فيبروئيدها، تومورهاي خوش‌خيم رحم هستند كه منجر به خونريزي مكرر، كم‌خوني، درد لگن و فشار بر روي مثانه مي‌شوند. فيبروئيد بيماري شايعي است كه ممكن است بسته به اندازه و شدت علائمي كه ايجاد مي‌كند، بتوان با راه‌هايي غير از جراحي نيز آن را درمان كرد.
اندومتريوز: در اين بيماري بافت پوشاننده داخل رحم در خارج از رحم، مثلا در تخمدان‌ها، لوله‌هاي رحمي يا لگن رشد مي‌كند و همانند يك رحم معمولي، موجب درد و خونريزي‌هاي نامنظم مي‌شود. در اين بيماري هم اگر دارو و درمان‌هاي ديگر جواب ندهد، شايد نياز به هيستركتومي باشد.
پرولاپس يا افتادگي رحم: پايين آمدن رحم در كانال واژن، زماني رخ مي‌دهد كه بافت‌ها و رباط‌هاي نگهدارنده رحم ضعيف شوند. افتادگي رحم ممكن است منجر به بي‌اختياري ادرار، فشار در لگن يا مشكل حركات روده شود. اگر مصرف دارو و ورزش منظم براي مستحكم كردن كف لگن، علايم را برطرف نكند، نياز به هيستركتومي خواهد بود.
خونريزي مكرر وطولا‌ني مدت از واژن : اگر خونريزي ماهانه شما شديد و نامنظم است و در هر دوره بيش از حد طول مي‌كشد، در صورتي كه پزشك با روشهاي ديگر نتواند خونريزي را كنترل كند، هيستركتومي مي‌تواند شما را آسوده كند.
درد لگني مزمن: اگر شواهد نشان دهد كه منشاء دردهاي مزمن لگني شما رحم يا تخمدان‌ها هستند، ممكن است جراحي لازم شود. با اين حال بسياري از انواع دردهاي لگن با هيستركتومي بهبود نمي‌يابند، بنابراين بررسي كامل و دقيق قبل از عمل جراحي ضروري است.توجه داشته باشيد كه <برداشتن رحم يعني خاتمه يافتن قدرت باروري شما.> بنابراين اگر فكر مي‌كنيد ممكن است در آينده بخواهيد بچه‌دار شويد، از پزشك خود راجع به درمان‌هاي جايگزين سوال كنيد.
نحوه انجام هيستركتومي
براي انجام هيستركتومي، پزشك با عمل جراحي، رحم شما را از لوله‌هاي تخمداني، تخمدان‌ها و واژن جدا مي‌كند. البته با توجه به وضع شما، جراحي ممكن است شامل خارج كردن بافت‌ها و ارگان‌هاي اضافي‌تر باشد. به‌طور كلي هيستركتومي به چند طريق انجام مي‌شود:
هيستركتومي ناقص: روشي است كه در آن گردن رحم را باقي مي‌گذارند. هيستركتومي كامل: روشي است كه در آن رحم و گردن رحم را برمي‌دارند. هيستركتومي كامل همراه با برداشت تخمدان‌ها و لوله‌هاي دو طرف: علاوه بر از بين رفتن قدرت باروري، موجب يائسگي زودرس هم مي‌شود. هيستركتومي راديكال: اين روش، برداشت قسمت فوقاني واژن و قسمتي از بافت محيطي و غدد لنفي را نيز شامل مي‌شود. جراحان معمولا از اين روش براي درمان سرطان گردن رحم استفاده مي‌كنند.به طوركلي هيستركتومي مي‌تواند با برشي در روي شكم يا از طريق واژن صورت بگيرد.
هيستركتومي شكمي
در اين روش، جراح به‌طور عمودي يا افقي برشي در پوست شكم ايجاد مي‌كند تا به رحم دست يابد. مزيت اين روش اين است كه جراح در حين عمل، رحم و ارگان‌هاي ديگر را به‌خوبي مي‌بيند و فضاي بيشتري براي جراحي دارد. ولي استفاده از اين روش مشكلاتي هم دارد مثلا: مدت طولاني‌تري نياز به بستري در بيمارستان داريد. ناراحتي بيشتري نسبت به جراحي از طريق واژن ايجاد مي‌كند. جاي جوش خوردن پوست و جاي زخم روي شكم شما باقي خواهد ماند. هيستركتومي از طريق واژن در اين نوع جراحي، جراح از طريق واژن و با ايجاد يك برش گرد دور رحم، به آن دست مي‌يابد. در موارد مشكلات خوش‌خيم، استفاده از اين روش بهتر است، البته به‌شرطي كه رحم خيلي بزرگ نباشد. مثلا براي افتادگي رحم، هيستركتومي ازطريق واژن ترجيح داده مي‌شود. در اين نوع جراحي، هيچ اثري از تيغ جراحي روي بدن شما نمي‌ماند. سرعت بهبود شما نيز بيشتر است ، چرا كه نياز نيست صبر كنيد تا يك زخم بزرگ شكمي آرام‌آرام بهبود يابد. انجام هيستركتومي از طريق لاپاروسكوپي نيز روش جديد و خوبي است. در اين روش، يك برش خيلي كوچك در قسمت تحتاني شكم براي واردكردن دستگاه لاپاروسكوپ ايجاد مي‌شود كه به تيم جراحي اجازه ديدن داخل شكم را مي‌دهد.
پس از عمل
معمولا براي انجام هيستركتومي، بايد بيمار تحت بيهوشي عمومي قرار گيرد. خود عمل حدود 1 تا 2 ساعت طول مي‌كشد. بعد از عمل شما را در اتاق ريكاوري به‌مدت چند ساعت نگه مي‌دارند تا علايم درد و ناراحتي شما را بررسي كنند و در صورت لزوم، براي كاهش درد و جلوگيري از عفونت، داروهايي به شما بدهند.
روز بعد احتمالا شما مي‌توانيد بلند شده و راه برويد. در زماني كه در بيمارستان هستيد، براي بهبود جريان خون وجلوگيري از ايجاد لخته خون در پاها، لازم است قدم زدن‌هاي كوتاه و متعددي داشته باشيد. بعد از جراحي مدتي نياز به نوار بهداشتي به‌دليل خونريزي‌هاي واژن و ترشحات خواهيد داشت كه به‌طور طبيعي تا روزها بعد از عمل طول خواهيد كشيد. تقريبا 4-6 هفته طول مي‌كشد تا به وضعيت طبيعي خود باز گرديد. در اين مدت بايد فعاليت‌هاي خود را محدود كنيد و استراحت كافي داشته باشيد. بلندكردن اشياء سنگين تا 6 هفته ممنوع است. بقيه سفارشات را پزشكتان به شما خواهد گفت. اگر در طي عمل تخمدان‌هاي شما نيز برداشته شده، مي‌توانيد درباره كنترل علايم يائسگي با پزشكتان مشورت كنيد. اگر تخمدان‌هاي شما زير 45 سالگي برداشته شده باشد، خطر پوكي استخوان شما را تهديد مي‌كند. از پزشكتان بخواهيد برنامه‌‌اي براي جلوگيري از پوكي استخوان به شما ارائه كند.بعد از 6 هفته از زمان عمل، شما مي‌توانيد فعاليت جنسي خود را آغاز كنيد و برداشت رحم هيچ اختلالي در اين جنبه از زندگي شما ايجاد نخواهد كرد، حتي گاهي به‌دليل خلاصي از دردهاي مزمن و خونريزي‌هاي شديد و طولاني، لذت جنسي افزايش خواهد يافت.
خطرات عمل جراحي:
هيستركتومي معمولا بسيار بي‌خطر است. اما در هر عمل جراحي عوارضي ممكن است رخ دهد. لخته شدن خون در رگ‌ها، عفونت، خونريزي شديد و واكنش حساسيت به داروهاي بيهوشي، برخي از شايع‌ترين عوارض جراحي هستند. عوارض احتمالي ديگر نيز عبارتند از:
آسيب مجاري ادرار، مثانه يا مقعد در طول جراحي كه ممكن است براي ترميم آن، به جراحي اضافي نياز پيدا شود.
فقدان عملكرد طبيعي تخمدان، باعث كاهش سطح استروژن و خشكي واژن مي‌شود.
شروع زودرس علايم يائسگي به‌دليل برداشت تخمدان
تشكيل بافت اسكار و چسبندگي‌هاي شكمي
درمان‌هاي جايگزين
در صورتي كه بيماري شما خوش‌خيم باشد، ممكن است شما غيراز برداشتن رحم، گزينه‌هاي ديگري هم براي انتخاب داشته باشيد، كه البته بايد براي استفاده از آنها از پزشك راهنمايي بخواهيد، مثلا:
)1 درمان دارويي: تصحيح وضعيت هورموني مي‌تواند جايگزين خوبي براي هيستركتومي در موارد خونريزي‌هاي شديد باشد. اگر فيبروئيد داريد نيز هورمون‌هاي تحريك‌كننده هورمون جنسي مي‌تواند با محدودكردن توليد استروژن، اندازه تومور را كوچك كند. البته با قطع دارو تومور دوباره بزرگ مي‌شود. )2 جداكردن اندومتر (ديواره داخلي رحم
اگر خونريزي شديد و نامنظم داريد، اين عمل كوچك مي‌تواند علايم شما را كاهش دهد. جراح با دستگاه مخصوصي با استفاده از سرما، گرما يا الكتريسيته، پوشش داخلي رحم (اندومتر) شما را نابود مي‌كند و خونريزي قطع مي‌شود. البته در اين روش نيز قدرت بچه‌دار شدن شما از بين مي رود.
)3 لخته‌كردن شريان رحمي: يكي از روشهاي درمان تومورهاي فيبروئيد است. در اين روش با بستن شريان خون رساننده به تومور، آن را كوچك مي‌كنند. اين‌كار علاوه بر كاهش خونريزي و بزرگي شكم، علايم درد و ناراحتي را نيز كاهش مي‌دهد. )4 ميومكتومي: خارج‌كردن تومور با عمل جراحي در تومور فيبروئيد، رحم شما را دست نخورده باقي مي‌گذارد. خلاصي از تومور، علايم شما را بهبود مي‌بخشد، اما در اين حالت ممكن است تومور دوباره عود كند. مزيت اين روش اين است كه با استفاده از آن، شما باز هم مي‌توانيد بچه‌دار شويد.
يك زندگي جديد
بعد از برداشتن رحم ممكن است شما احساس كمبود كنيد و ناراحت باشيد از اينكه ديگر نمي‌توانيد بچه‌دار شويد. از طرفي شما در مي‌يابيد كه علايم شما برطرف شده و احساس بهبود و شانس ادامه زندگي را داريد. تسكين علايم مي‌تواند بر كيفيت زندگي شما تاثير بسياري بگذارد. براي غلبه بر ناراحتي و پشيماني بعد از عمل، بهترين راه، اطمينان از انتخاب صحيح است. در يك كفه ترازو علل ضرورت برداشت رحم و در كفه ديگر عدم قدرت باروري را قرار دهيد و قبل از انجام جراحي مطمئن شويد كه هيستركتومي براي شما بهترين است. با پزشك خود صحبت كنيد و اگر در لزوم آن شك داريد، نسبت به درخواست راه‌حلي ديگر، ترديد نكنيد.
در طي هيستركتومي، پزشك با عمل جراحي، رحم شما را از لوله‌هاي تخمداني، تخمدان‌ها و واژن جدا مي‌كند. هيستركتومي براي خانم‌هايي مطلوب است كه ديگر قصد بچه‌دار شدن ندارند...
