اين بيماري به صورت معمول با قاعدگي کاملاً نامنظم ، نازايي ، پرمويي بدن ، چاقي و بزرگي دو طرفه تخمدان پر از کيست است . حدود ۳٪ افراد در سنين باروري به اين بيماري مبتلا بوده و علت بيماري به طور کامل شناخته نشده است ولي شاخص ترين اختلال مربوط به غدد درون ريز بوده که در آن افزايش هورمون هاي مردانه يا آندروژنها ديده مي شود .
علائم ، نشانه ها و ارزيابي
نشانه هاي عدم تخمک گذاري
اين حالت با خونريزي هاي نامنظم ( حدود ۱۵٪ بيماران ) ، عدم قاعدگي ( حدود ۵۰٪ بيماران ) و نازايي ( ۷۵٪ بيماران ) تظاهر مي کند .
افزايش آندروژن
افزايش آندروژن هاي تخمدان و غده فوق کليوي باعث بروز پرمويي ، چرب شدن پوست و آکنه به درجات مختلف مي شود . شيوع پرمويي حدود ۹۰-۷۰ درصد موارد بوده و اغلب سرعت پيشرفت و شدت آن کم مي باشد . افزايش آندروژن غالباً به قدري زياد است که موجب عضلاني شدن اندام ، کلفت شدن صدا و ريزش موهاي شقيقه مي شود ، لذا در صورت پيشرفت سريع و شديد علائم فوق بايد به فکر بيماري هاي ديگري مثل بدخيمي و مشکلات غده فوق کليه بود .
چاقي
در حدود ۵۰ -۴۰ درصد مبتلايان به اين بيماري چاق هستند . چاقي خود موجب افزايش هورمون تستوسترون آزاد و نيز توليد دائمي استروژن از آندروژن مي شود .
همچنين ضايعات پررنگ پوستي که قهوه اي ، مايل به سبز و قرينه هستند و در لمس ظريف به صورت مخمل حس مي شوند و بيشتر مناطق گردن ، زيربغل و کشاله ران را گرفتار مي کنند و در حدود ۵۰-۳۰ درصد بيماران مبتلا و در افراد چاق ديده مي شود .
تدابير درماني
درمان بيماران مبتلا به بيماري تنبلي تخمدان وابسته به نياز و شکايت بيمار بوده و داراي ۳ جنبه اصلي است که هريک درمان خاص خود را مي طلبد و شامل پرمويي ، آکنه ، عدم تخمک گذاري مزمن و در نتيجه وجود ممتد استروژن و ضخيم شدن لايه دروني رحم ( آندومتر ) است .
در درمان پرموئي بايد نکات زير را مد نظر قرار داد و به بيمار نيز انتقال داده شود :
موهايي در بدن وابسته به آندروژن هستند و اينها به درمان طبي پاسخ ميدهند . اين موها عبارتند از : موهاي صورت ، سينه ، شکم و کشاله ران ، موهاي ساير نقاط بدن نظير اطراف سينه ، بازوها ، پشت و ساق پاها پاسخ مناسبي به درمان طبي نمي دهند .
به غير از قرص ضدبارداري در استفاده از ساير داروها بايد يک روش مطمئن جلوگيري از حاملگي در طول درمان بکار برده شود .
حداقل مدت زمان لازم براي مشاهده اثرات درماني دارو حدود ۶ ماه است .
در بيش از نيمي از بيماراني که معالجه شده اند ، پس از قطع دارو موها مجدداً رشد مي کنند .
تا حصول نتيجه مطلوب ، بهتر است از روش مکانيکي ( بي رنگ کردن ، تراشيدن و کندن مو ) نيز استفاده شود .
آن گروه از موهايي که مدتهاي مديدي است رشد کرده و داراي ضخامت زيادي هستند ، به درمان طبي پاسخ مناسب نداده و بايد به روش فيزيکي آنها را از بين برد .
در افراد چاق کاهش وزن مي تواند در هر ۳ جنبه درمان کمک کننده باشد سندرم تخمدان پلي كيستيك يك نارسايي هورموني است كه بخوبي شناخته شده است . كه از نظر كلينيكي با سيكل هاي قاعدگي نامنظم ، عدم تخمك گذاري منظم ، رشد غير طبيعي مو در صورت ، ناباروري ، افزايش وزن وتخمدان چند كيستي ( بزرگي تخمدان ، تخمدان كيست دار ) مشخص مي شود . اين بيماري تقريبا 6% همه زناني كه درسنين باروري مي باشند را تحت تاثير قرار داده است . شواهد اخير حاكي از آن است كه سندرم تخمدان چند كيستي نارسايي است كه با مقاومت به انسولين وافزايش جبراني سطح انسولين خون ، شناخته ميشود كه اين موارد هم در زنان چاق و هم زنان غير چاقي كه PCODدارند مشاهده مي شود.
درمان رايج " PCOD" وادار كردن تخمدان به تخمك گذاري محسوب مي شود كه از كلومفين سيترات بعنوان داروي خط اول استفاده مي شود . باتوجه به ارتباط مشخص شده بين افزايش ميزان انسولين ومقاومت به انسولين ، استفاده از مواد حساس كننده انسولين مثل متفورمين براي وادار ساختن تخمدان به تخمك گذاري اخيرا مورد مطالعه قرار گرفته وموفقيت آميز نيز بوده است . اخيرا پژوهشي ثابت كرده است كه 34% زناني كه تحت درمان با متفورمين قرار گرفته اند، بدون اينكه از داروهاي وادار كننده به تخمك گذاري استفاده نمايند، به تخمك گذاري خود بخود رسيده اند . در حالي كه در گروهي كه دارو نما استفاده كرده اند اين تعداد 4% بوده است . 90% زناني كه نتوانستند پس از مصرف داروي متفورمين به تخمك گذاري برسند ، با مصرف 50 ميلي گرم سيترات كلوميفن به تخمك گذاري رسيدند ، كه در گروهي كه دارو نما استفاده كردند اين تعداد 8% بوده است.
در بيماراني كه PCOD دارند ، داروهاي پايين آورنده انسولين براي القاء تخمك گذاري باتوجه به كم هزينه بودن و عوارض جانبي كمتر از لحاظ حاملگي چند قلويي در مقايسه با داروهاي ديگر انتخاب هاي بهتري هستند .
در بيماران مبتلا به PCOD كه اضافه وزن داشته يا چاق مي باشند ، كاهش وزن مي تواند اثرات معجزه آسايي در بازگشت تخمك گذاري داشته باشد .
تخمدان پلی کیستیک چیست؟
زمانی در زنان سندرم تخمدان پلی کیستیک به وجود می آید که هورمونهای مردانه چنان افزایش می یابند وهورمونهای زنانه چنان کاهش می یابند که تخمک گذاری نامنظم یا به ندرت اتفاق می افتد.
به طور طبیعی وقتی در زنان تخمک گذاری رخ می دهد که فولیکول حاوی تخمک رشد می کند ویک تخمک بالغ را آزاد می کند.تخمدان پلی کیستیک این فولیکولها را از رشد باز می دارند سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث می شود این فولیکولها در تخمدانها ایجاد شوندوکیست های خوش خیم کوچکی راایجاد کنند که استروژن ترشح می کنند.
ترکیب استروژن وهورمونهای مردانه باعث تولید دو هورمون دیگر به نام هورمون محرکه فولیکولها وهورمون لوتئینزه کننده می شود که در مقدار غیر طبیعی باعث مهار تخمک گذاری می شوند.بدون تخمک گذاری ،سطح هورمونهای مردانه بالا می رودوسیکل خودبه خود تکرار می شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک همچنین stein-leventhalسندرم نامیده می شودکه در5/0%زنان در سن باروری دیده می شود.
چه علائمی وجود دارند؟
حدودا نیمی از زنانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند چاقندورشد موهای زائد در صورت ،سینه،وقسمت پایین شکم دارند.
دیگر علائم شامل:
فقدان یا نامنظمی عادت ماهیانه(اغلب سه تا چهار سال پس از اولین عادت ماهیانه شروع می شود)
خونریزی زیاد یا خیلی کم در طول عادت ماهیانه
آکنه
نازایی
گزینه های درمانی در بیماری که تمایل به حامله شدن دارد:
اگر شما می خواهید باردار شوید ،کم کردن وزن می تواند وضع تخمک گذاری شما را بهبود بخشد.
داروهای باروری نظیر کلومیفن وگونادوتروپین ها می توانند کمک کننده باشند.اگر به نظر می رسد که داروهای باروری تاثیرندارند،ممکن است که پزشکتان داروی متفورمین را تجویز کند که کمک خیلی زیادی می کند به زنانی که تخمدان پلی کیستیک دارند که یا خود به خود تخمک گذاری کنند یا این که به درمانهای دارویی پاسخ دهند.حدود 70تا90درصد زنانی که تخمدان پلی کیستیک دارند با دریافت داروهای باروری تخمک گذاری می کنند واز این تعداد نیمی ،ظرف6تا 9ماه باردار می شوند.متاسفانه،یک چهارم این حاملگی ها سقط می شوند.
در حالاتی نادر،یک جراح ممکن است بتواند کیستهای تخمدانی شما را بردارد.(بالیزر)تادوره تخمک گذاری وعدم تعادل هورمونی را درشما بهبود ببخشد اما تاثیر آن موقتی است.
ممکن است پزشک الکترولیز یا واکسینگ یا اشکال دیگر برداشتن موی صورت وبدن وهچنین برنامه های کنترل وزن رابه شما پیشنهاد کند
گزینه های درمانی اگر بارداری منظور نبود:
اگر شما نمی خواهید بچه دار شوید ،قرص های جلوگیری از بارداری یادیگر داروها می توانند عدم تعادل هورمونی را در شما بهبود بخشند.این امر به منظم شدن سیکل ماهیانه ،کاهش مشکلات پوستی ،وقطع رشد موهای زائد در بدنتان ،مادامی که دارو مصرف می کنید ،کمک می کند.
ممکن است پزشک الکترولیز یا واکسینگ یا اشکال دیگر برداشتن موی صورت وبدن وهچنین برنامه های کنترل وزن رابه شما پیشنهاد کند
چه مراقبتهایی حین درمان دریافت می کنم؟
پزشک خواهد خواست به طور منظم هرتغییری در دیواره رحم یا تخمدانهایتان را که باعث خونریزی نامنظم می شوند را بررسی کند. اوهمچنین برای بررسی تغییرات هورمونال در شما ممکن است به طور متناوب درخواست آزمایش خون برای شما بدهد.
معاینه سالانه لگن هچنین مهم است.چون می تواندعلائم زودرس سرطان تخمدان ورحم را که یک خطر برای زنان با فقدان عادت ماهیانه یا نامنظمی آن محسوب می شودرا تعیین کند.(می توانید با مصرف قرص های جلوگیری از بارداری یا قرص های پروژسترونی عادت ماهیانه خود را منظم کنید وخطر سرطان دهانه رحم را کاهش دهید)
واگر وزن بالایی داریدتلاش کنید تا با یک رژیم غذایی متعادل وورزش،وزن کم کنید.اگر مقاومت به انسولین دارید،ورزش کردن به عمل انسولین دربدن کمک خواهد کردوخطر پیشرفت دیابت رادر شما کاهش خواهد داد.وشانس تاثیر داروهای باروری رادر شما افزایش خواهدداد.
چه کاری می توان برای پیشگیری از ایجاد تخمدان پلی کیستیک کرد؟
در حالی که شما هیچ کاری برای جلوگیری از ابتلا شدن به سندرم تخمدان پلی کیستیک نمی توانید انجام دهید،تشخیص زودرس ودرمان می توانندبهترین راه برای کنترل علائم باشند.اگرپریودهای شما نامنظم هستند یا اصلا پریود نمی شوید،با یک متخصص زنان وزایمان مشورت کنید،کسی که می تواند کمک کند تا عادت ماهیانه در شما منظم شود.
