ناباروري مردان- تشخيص و درمان (۴)

در ادامه بررسي علل ايجاد ناباروري در مردان, به برخي از آنها و درمان‏هاي موجود اشاره مي‏كنيم.


- اثرات زيان‏آور گرما
* عوامل شغلي مضر
* اختلالات انزال (خروج مايع مني)
** عدم انزال



- اثرات زيان‏آور گرما


بيضه‏ها در دماي طبيعي بدن قادر به ساخت اسپرم‏ها نيستند و به درجه حرارت كمتري نياز دارند، بنابراين در خارج از بدن و در داخل كيسه بيضه (اسكروتوم) قرار گرفته‏اند كه درجه حرارت آن 8/0 درجة سانتي‏گراد كمتر از بدن است. وقتي كه كشاله ران به علت پوشيدن زير شلواري‏هاي كوتاه تنگ، شلوار جين چسبيده يا لباس‏هاي نايلوني تحت فشار و گرما قرار مي‏گيرد فرآيند اسپرم‏سازي دچار اختلال مي‏گردد. (اين مشكل با نشستن مكرر در وان آب گرم و سونا نيز تشديد مي‏شود).


كاركردن در نانوايي، ريخته‏گري، موتورخانه و كارخانجاتي كه فرد در زمانهاي طولاني به طور ساكن با حرارت زياد سر و كار دارد نيز ممكن است موجب كاهش تعداد اسپرم‏ها شود.

اين مشكلات با پوشيدن لباس‏هاي نخي و غيرتنگ و قرار دادن حوله‏هاي مرطوب و خنك در اطراف كيسه بيضه (حداقل 2 تا 3 بار در روز) قابل پيشگيري است.



* عوامل شغلي مضر



مواد شيميايي خطرناك مثل: فلزات سنگين، سرب، نيكل، جيوه، حشره‏كش‏ها، آفت‏كشها، مواد پتروشيمي، بنزين، گزيلن، گازهاي بيهوشي و اشعة X از طريق اختلال در تقسيمات سلولي، بر هم‏زدن تعادل هورموني و مهار توليد اسپرم‏ها، تأثيرات سوء خود را بجا مي‏گذارند.



* اختلالات انزال (خروج مايع مني)


تعدادي از مردان به حالت نعوظ (راست‏شدن آلت) نمي‏رسند (ناتواني جنسي) و برخي ديگر، قادر به نعوظ كافي براي نفوذ به داخل واژن و ريختن مني به داخل آن نمي‏باشند. براساس يك نظريه قديمي 80% موارد ناتواني جنسي، منشاء رواني داشته و با مشاوره و روان درماني قابل علاج است. اما تحقيقات جديد، مؤيد ميزان كمتري است و 50% موارد ناتواني جنسي را ناشي از علل جسمي شامل عدم خون‏رساني كافي به آلت تناسلي، ديابت، نقايص عصبي و اختلالات هورموني مي‎دانند.


- چگونه پزشك به وجود مشكل جسمي شك مي‏كند؟


با پرسيدن يك سؤال ساده از بيمار كه آيا دچار خروج مايع مني در حالت خواب مي‏شود يا نه؟



اگر پاسخ بيمار مثبت باشد، به احتمال خيلي زياد مشكل روحي ـ رواني است و اختلال جسمي وجود ندارد.



* راه ديگر انجام تست NPT
(Nocturnal Penile Tumescence) يعني بررسي نعوظ طبيعي شبانه و يا اندازه‏گيري جريان خون سرخرگ‏هاي آلت تناسلي بوسيله متدهاي داپلر مي‏باشد.



---- درمانهايي كه توصيه مي‏شود عبارتند از:


ـ‌ مصرف وياگرا (Viagra= سيترات سيلدنافيل) براي القاء نعوظ


ـ تزريق پاپاورين و پروستاگلاندين‏ها به داخل آلت تناسلي (اين مواد جريان خون آلت تناسلي را افزايش داده و موجب نعوظ مي‏شود).


ـ جراحي و ايجاد آلت تناسلي مصنوعي (براي ايجاد نعوظ مصنوعي)



ـ جراحي‏هاي ميكروسكوپي براي مسدودكردن حوضچه‏هاي وريدي آلت تناسلي كه از نعوظ آلت جلوگيري مي‏كنند. (با توجه به اينكه ايجاد حوضچه‏هاي وريدي آلت، از نعوظ جلوگيري مي‏كند. جراحي ميكروسكوپي از درمانهاي ديگري است كه جهت رفع اين نقيصه استفاده مي‏شود).



علاوه بر اينها به عنوان آخرين راه حل مي‏توان از طريق استمناء، اسپرم‏ها را جمع‏آوري كرده و براي تلقيح مصنوعي به كار برد. ميزان موفقيت در اين حالت زياد است چون معمولاً اين بيماران مشكلات ديگري در سيستم باروري خود ندارند.


* انزال معكوس


در اين حالت مايع مني به جاي خروج از آلت تناسلي به داخل مثانه مي‏ريزد، در نتيجه در زمان رسيدن به اوج لذت جنسي مقدار خيلي كمي از مايع مني خارج خواهد شد (و يا حتي هيچ مايعي خارج نخواهد شد). در اين حالت رنگ ادرار پس از نزديكي جنسي، كدر خواهد بود. علت انزال معكوس، عدم انقباض مناسب عضله دريچه مثانه به پيشابراه در زمان اوج لذت جنسي و در نتيجه، حركت به عقب مايع مني (به داخل مثانه) است. اين مشكلات ممكن است ناشي از عمل جراحي پروستات، مولتيپل اسكلروز (MS)، آسيب نخاعي، ديابت، درمان دارويي فشارخون و يا اختلالات مادرزادي باشد. راه سادة تشخيص انزال معكوس، بررسي ادرار از جهت وجود اسپرم پس از عمل انزال است كه اگر در داخل ادرار، اسپرم يافت شود، تشخيص تأييد مي‏گردد. انجام مقاربت با مثانة پر و در حالت ايستاده و همچنين مصرف برخي از داروها به بسته ماندن دريچة عضلاني مثانه به پيشابراه كمك مي‏كنند.


انجام عمل جراحي نيز امكان پذير است، اما چندان موفقيت‎آميز نيست. درمان مؤثر، جمع‏آوري اسپرم‎ها (از ادرار) و استفاده از آنها براي تلقيح مصنوعي است.

براي اين كار، فرد ابتدا ادرار كرده، سپس براي قليايي شدن ادرار، سديم بي‏كربنات خورده و بلافاصله پس از انزال، ادرار مي‏كند. مراحل آماده‏سازي، بر روي اسپرم‏هاي داخل ادرار انجام شده و آنگاه براي لقاح مورد استفاده قرار مي‏گيرند. معمولاً ميزان بارداري حاصل از اين اسپرم‏ها كم است، چون اغلب داراي كيفيت پاييني هستند و در اين افراد بعضي از اوقات براي دستيابي به بارداري نياز به انجام IVF مي‏باشد.


* عدم انزال
برخي از مردان دچار نعوظ مي‏شوند اما خروج مايع مني (انزال) در آنها اتفاق نمي‏افتد. اين حالت شايع نيست و اغلب نيز به خوبي تشخيص داده نمي‏شود.

مشكل بيشتر اين مردان با آموزش استفاده از يك نوع لرزانك (Vibrator) براي تحريك ايجاد انزال حل مي‏شود.


* القاء الكتريكي انزال براي مبتلايان به ضايعات نخاعي

در بيماران مبتلا به ضايعات نخاعي كه توانايي انزال ندارند،‌ وسيله‏اي ميله‏اي شكل (Probe) را تحت بي‏هوشي عمومي در داخل بخش انتهايي روده (راست روده) مرد قرار مي‏دهند كه به تدريج تحريكات الكتريكي را ايجاد نموده و موجب انزال مي‏شود. در اين حالت، طي 5 دقيقه فرد دچار نعوظ و انزال مي‏گردد. اسپرم بدست آمده (بر حسب نوع كيفيت) براي IUI، IVF يا ICSI استفاده مي‏شود.


* درمان زوج
اگر مرد، مبتلا به كمبود تعداد اسپرم باشد، درمان موفقي با روش‏هاي سنتي نخواهد داشت، امروزه معمولاً براي اين افراد يكي از روش‏هاي نوين توليدمثل كمكي (ART) توصيه مي‏شود. با توجه به اينكه باروري نيازمند توان بالقوه زوجين مي‏باشد، درمان زن به تنهايي و در حالي كه مرد دچار مشكل است، فايده‏اي ندارد.


* نتيجه‏گيري
درمان سنتي ناباروري به علت اشكال در مرد از ميزان موفقيت كمي برخوردار است، اين در حالي است كه روشهاي نوين توليدمثل كمكي
(ART) همچون IVF و ICSI، انقلابي در درمان مردان نابارور ايجاد كرده و پيشرفت‏هاي چشمگيري در اين زمينه صورت گرفته است.