ورزش ها و مراقبت ها ویژه ی بعد از عمل جراحی سینه (ماستکتومی)

توجه: اين مطالب جنبه اطلاع رساني دارد توصيه مي‌شود با پزشك معالج خود مشورت نمايند.

ماهرخ گلچین عضو هیئت علمی دانشگاه پرستاری

میزان ابتلا به سرطان سینه که یکی  از شایعه ترین سرطان زنان است در 50 سال گذشته 60% افزایش یافته است و رایج ترین سرطان در بین زنان آمریکایی است. تقریبا شش درصد همه زنان در طول عمر خود گرفتار این بیماری می شوند. در سال 2005 تقریبا 211240 مورد جدید سرطان پسته تهاجمی و 58490 مورد کار سینومای داکتال غیر تهاجمی در زنان آمریکایی شناسایی شود و حدود 40410 زن آمریکایی از سرطان سینه فوت کردند.

درمان اصلی برای سرطان هنوز جراحی است. در ایالات متحده تقریبا 000/50 زن در سال تحت ماستکتومی و جراحی سینه قرار می گیرند. در سال 1990 مدت بستری شدن خانمی که تحت عمل ماستکتومی قرار می گرفت یک هفته یا بیشتر بود، اما در حال حاضر بسیاری از بیماران همان روز یا یک تا دو روز بعد از ماستکتومی به منزل می روند. عوارض احتمالی ماستکتومی شامل: عفونت زخم، هماتوم، سروما، لنف ادما و بی حسی در ناحیه است.

آموزشی هایی که لازم است بیماران قبل از ترخیص فرار بگیرند عبارتند از: مراقبت از زخم و پانسمان، نوع درد و حس مورد انتظار مصرف داروهای مسکن، چگونگی کنترل وزن، شناخت علایم عفونت، محدودیت فعالیت ها، احساسات روحی مورد انتظار، رژیم غذایی صحیح، زمان شروع ورزش برای کاهش سفتی بازو و زمان پوشیدن سوتین، زمان پوشیدن پروتز در صورت انتخاب.

بیمار پس از ماستکتومی علاوه بر خواب خوب در شب برای 2 هفته اول، احتمالا به استراحت های کوتاه در بین روز نیاز دارد. با حفظ انرژی و بنیه عادی دوره بهبودی 3 تا 6 هفته طول می کشد. درباره این که بیمار یاز چه زمانی می تواند اشیاء را بلند کند، آشپزی و رانندگی کند. وضع برای هر فرد فرق می کند و لذا بیمار باید به توصیه های پزشک و مواد آموزشی بیمارستان توجه کند.

بیش از 20 درصد زنان بعد از ماستکتومی و قطع غذذ لنفی مقداری ادم را در بازو تجزبه می  کنند  که به دلیل درناژ لنفی ناقص است. با بالا نگهداشتن عضو مبتلا، بانداژالاستیک و درمان فیزیکی می توان از بروز این مشکل جلوگیری و یا آن را بر طرف کرد. مهم است که بیمار از پزشک خود درباره ی زمان شروع ورزش سئوال کند. احتمالا در بیمارستان برای فیزیوتراپی به منظور پییشگیری از سفتی و سختی بازو و برنامه ریزی می شود و بیمار باید این ورزش ها را وقتی به منزل می رود ادامه دهد. برای حفظ تحرکت شانه بازو خیلی زودتر، حتی در 24 ساعت اول بعد از جراحی، ورزش تجویز می شود. انجام ورزش برای تقویت قدرت عضلانی و توسعه گردش خون بسیار مهم است. اگر چه حداقل 3 الی 4 هفته بعد از جراحی باید از ورزش های شدید برای جلوگیری از آسیب اجتناب شود. ورزش های اختصاصی توسط پزشک پیشنهاد می شود و با پیشرفت بهبودی تغییر خواهد کرد. درمان فیزیکی بخش مهم و لازم مراقبت بعد از ماستکتومی است که به فرایند بهبودی کلی کمک می کند. بعد از ماستکتومی برخی فعالیت ها، از قبیل رانندگی، بر حسب شرایط فرد ممکن است محدود شود. از آن جایی که هر آسیب جزیی به پوست عضو مبتلا ممکن است به آسانی عفونی شود اقدامات لازم برای پیشگیری از عفونت به شرح ذیل باید مورد توجه قرار گیرد:

-         از آفتاب سوختگی پرهیز کنید، لباس های محافظ بپوشید، از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

-         خود را از نیش حشرات محفوظ نگه دارید.

-         بسته یا کیف دستی سنگین حمل نکنید.

-         هنگام باغبانی و شستن ظروف از دستکش محافظ استفاه کنید.

-         هنگام آشپزی و برداشتن اشیاء داغ از روی گاز، دستکش بلند بپوشید.

-         هنگام خواب عضو مبتلا را بالای سر نگه دارید و هنگام راه رفتن برای پیشگیری از ادم آن را به حالت خمیده نگه دارید.

-         اگر آسیبی به پوستتان وارد شد، ناحیه را با آب و صابون بشویید و از پماد آنتی باکتریال استفاده کنید.

-         از خونگیری، تزریقات و کنترل فشار خون از طریق دست مبتلا اجتناب کنید.

برای پیشگیری از لنف ادما انجام ورزش P.O.M اندام فوقانی بسیار حایز اهمیت است که می توان آن را از روز بعد از عمل سه بار در هفته، هر جلسه به مدت 20 دقیقه انجام داد. اثرات حاد ورزش عبارتند از افزایش ضربان قلب، حجم ضربه ای و برون ده قلب، افزایش جریان خون به عضلات فعال، تهیه و دریافت اکسیژن کافی و تطابق مزمن با ورزش شامل تغییرات بیوشیمی در سیستم عضلانی اسکلتی، کاهش زمان استراحت قلب، کاهش چربی بدن و لیپید خون و تشدید و تقویت استخوان و بافت هم بند. در زمان استراحت فقط 21% برون ده قلب به عضلات می رود در حالی که هنگام ورزش بیشتر از 88% خو ن به عضلات هدایت می شود.

ورزش می تواند تخلیه مایع از سیستم لنفاوی را افزایش دهد و پمپ کردن مایع لنف تجمع یافته را تقویت کند. هم چنین مفصل شانه را حرکت می دهد و عضلات عضو درگیر را تقویت می کند. بنابراین خطر رگ به رگ شدن و  کشیدگی عضله را کاهش میدهد. استفاده منظم عضلات بعد از ماستکتومی انحنا پذیری مفاصل را حفظ و بافت اسکار را نرم می کند و به بهبودی کمک می نماید. علاوه بر این، جریان خون را توسعه بخشیده و به  کاهش تشکیل ترومبوز کمک می کند. نوع ورزش های انتخابی نیز مهم است، زیرا برخی از ورزش ها و فعالیت های شدید خطر سرو ما را افزایش می دهند. برای مثال فعالیت هایی مانند تنیس، بولینگ، راکت بال در هنگام تکان دادن دست فشار زیادی به آن وارد می کنند و اسکی روی آب، اسکی سرازیری و فوتبال به اندام تحتانی فشار زیادی به آن وارد کرده و خطر آسیب نسبت به سایر فعالیت ها مانند شنا، دوچرخه سواری، پیاده روی تند بیشتر است. تصمیم برای انتخاب و انجام یک ورزش باید کاملا فردی و آگاهانه اتخاذ شود. بعضی از زنان مبتلا به لنف ادما یا عضو در معرض خطر، تمایل دارند با وزنه کار بی خطر بلامانع است  و اجازه می دهد فرد قدرت خوبی در گروهی از عضلات خود ایجاد کند. مطلب مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که آیا شما بعد از ورزش احساس خوبی دارید و عضو مبتلا بعد از ورزش چه واکنشی نشان می دهد؟ شما باید به سطح فعالیت روزانه تان توجه  کنید و با آن هماهنگ شوید. اگر روز سختی داشته اید و بازوی شما متورم است، ممکن است فعالیت متفاوتی را انتخاب کنید مانند ورزش به جای پیاده روی، یا ممکن است فعالیت متفاوتی را انتخاب کنید مانند ورزش به جای پیاده روی، یا ممکن است درک کنید بهترین فعالیت برای آن روز، استراحت و بالا نگه داشتن عضو است. اهمیت ورزش تنفس شکمی عمیق نباید نادیده گرفته شود. تنفس عمیق پمپ کردن مجرای توراسیک (عروق لنفاتیک اصلی که ترشحات قسمت تحتانی بدن و دست و بازو و تنه چپ را تخلیه می کند) را تقویت می کند.

در تصاویر، نمونه ای از ورزش های مناسب بعد از ماستکتومی با توصیحات لازم را ارایه شده است. قبل از انجام ورزش نکات زیر را به خاطر داشته باشید: ورزش درمانی نباید باعث هیچ گونه دردی شود. باری پیشگیری از دفرمینی (تغییر ناهمگون در یکی از بازوها)، ورزش ها باید دو طرفه باشد و هر دو بازو همزمان به کارگرفته شود. ورزش را ملایم و آهسته انجام دهید و به تدریج بر زمان و شدن آن اضافه کنید.

حرکت شانه کردن موها

آرنج خود را روی میز قرار دهید سر خود را بالا نگهدارید. ابتدا یک سمت سرتان و بعد به تدریج تمام موهای سر خود را شانه کنید. این حرکت را به دفعات تکرار کید اما در انجام آن زیاده روی نکنید.

تاب دادن باز و

بازوی سالم خود را روی صندلی قرار داده و پیشانی تان را روی آن بگذارید. بازوی دیگرتان را شل کرده و آویزان کنید و آن را از ناحیه شان به  جلو و عقب تاب دهید. سپس با حرکت دایره وار بازو را بچرخانید، همانطور که دستتان شل است اندازه دایره را بزرگ تر کنید. حرکت چرخشی را تا زمانی که فشار به دستتان وارد کند ادامه دهید.

حرکت خشک کردن

با استفاده از یک حوله، حرکات آرامی مشابه خشک کردن پشتتان انجام دهید، این حرکت را در هر دو جهت انجام دهید.

انداختن کیف کوچک

یک کیف کوچک را از دست راست و از بالای شانه ی راست به دست چپ که در پشت خود گرفته اید رها کنید. این عمل را پنج بار تکرار کنید و سپس جهت انجام آن را عوض کنید.

محکم کردن سینه بند

دست خود را به دو طرف باز کنید سپس به آرامی دست های خود ر ا از ناحیه آرنج خم کنید و به پشت خود به موازات سینه بند خود برسانید.

نتیجه فراهم کردن برنامه های ورزشی اختصاصی و سازمان یافته باید یک هدف مهم برای تمام مراکزی باشد که جراحی های سرطان سینه را انجام می دهند. متخصصین به بیماران ماستکتومی هشدار می دهند که آنها باید خودشان را در بازی زندگی ورزشکار در نظر بگیرند  و حتما در یک برنامه کششی/ قدرتی درگیر شوند. نقش پرستاران در ایجاد انگیزه و آموزش ورزش های بعد از ماستکتومی به این بیماران در ارتقا سلامت آنها و به تبع آن ارتقا سلامت خانواده و جامعه بسیار مهم و حیاتی است.

بالا بردن دست ها روی دیوار

در فاصله ی نزدیک روبه روی دیوار بایستید. برای حفظ تعادل، پاهای خود را کمی از هم باز کنید. دست را به موازات شانه به روی دیوار قرار داده و به تدریج آن ها را به سمت بالا بکشید. سپس به آرامی دست ها را به وضعیت قبل بر گردانید. این تمرین را به آهستگی چندین بار در روز تکرار کنید. نقطه ای را که دست هایتان به آن می رسد روی دیوار علامت گذاری کنید. سعی کنید هر بار نقطه ی بالاتری را لمس کنید.

باز و بسته کردن دست ها

در حالی که توپ پلاستیکی یا چیز مشابهی را در دست دارید، دست خود را باز و بسته کنید.

حرکت کشیدن طناب

طناب یا کمربند پارچه ای را بالای دربی که باز است بیاندازید ، طوری که بنشینید که درب میان پاهای شما قرار گیرد. سر کوتاه تر طناب را در دستی که مورد عمل جراحی قرار گرفته بگیرید. سر دیگر طناب را با دست دیگرتان به آرامی به طرف پایین بکشید. هر بار بازوهای خود را تا جایی که می توانید بالا بکشید به گونه ای که تا بالاترین حد ممکن بالا برده شود.

حرکت دایره ای با طناب

طنابی رار به دستگیره ی در ببندید با سر طناب که در دست دارید، دایره های کوچکی، در هوا ترسیم کنید سعی کنید بازوی خود را از ناحیه شانه حرکت دهید پنج بار این حرکت را تکرار کرده و بعد جهت ترسیم دایره ها را عوض کنید. به تدریج اندازه ی دایره ها را بزرگ تر کنید و تعداد چرخش ها را افزایش دهید.

http://ions.blogfa.com/post-948.aspx