آسیکلوویر یک داروی ضد ویروس می باشد که در درمان عفونت های ناشی از هرپس سیمپلکس (عامل ایجاد تب خال) از جمله تب خال تناسلی شدید، مننژیت و زونا استفاده می شود. این دارو در موارد دیگری نیز بکار می رود. آسیکلوویر سدیم در قالب تزریق در دسترس است.
از این دارو برای جلوگیری و درمان عفونت های ویروسی نظیر هرپس سیمپلکس و هرپس ژینتالیس ، و درمان آبله مرغان استفاده می شود.
اگر برای جلوگیری از تبخال راجعه استفاده شود، آسیکلوویر باید به مجردی که احساس گزگز یا سوزش (که اولین علامت عود مجدد است ) آغاز شد مورد استفاده قرار گیرد. در مورد آبله مرغان اگر درمان ظرف ۲۴ ساعت اول از شروع پیدایش بثورات جلدی آغاز شود بیشترین تأثیر را خواهد داشت . زویراکس نام تجاری آسیکلوویر است .
● مكانيسم اثر :
آسيكلووير به صورت داخل سلولي توسط آنزيم تيميدين كيناز ويروسي به شكل منوفسفات تبديل شده و بدنبال آن بوسيله آنزيمهاي سلولي به اشكال دی فسفات و تری فسفات فعال تبديل مي گردد .
آسيكلووير تري فسفات فعال با ورود به زنجيره DNA و نيز مهار آنزيم DNA پلي مراز هرپس ويروس ، موجب مهار سنتز و همانندسازي DNA ويروس مي گردد .
● موارد مصرف :
آسيكلووير موضعي در شروع بيماري هرپس تناسلي و در مواردمحدودي در هرپس موكوسي عفونتهای هرپس سيمپلكس در افراد با سيستم ايمني سركوب شده استفاده مي گردد .
آسيكلووير موضعي در درمان هرپس تناسلي راجعه موثر نمي باشد اگرچه ممكن است باعث كاهش انتشار ويروس گردد .همچنين شواهدي مبني بر موثر بودن اين دارو در پيشگيري از انتقال عفونت هرپسي وجود ندارد .
● ميزان مصرف :
درمان مي بايست به محض مشاهده اولين علامت هرپس شروع گردد.
به صورت موضعي ميزان كافي از كرم هر سه ساعت ( 6 بار در روز ) به محل مورد نظر ماليده مي شود . در صورتيكه هنگام استفاده از دارو انگشت شما زخم و يا بريدگي دارد حتما از دستكش استفاده نماييد .
بارداري و شيردهي :
در حاملگي Category B . در شيردهي اگر زخم هرپس نزديك نوك سينه باشد نبايد استفاده گردد .
● موارد منع مصرف :
كرم آسيكلووير در بيماران با حساسيت زياد به تركيبات دارو منع مصرف دارد .
● طريقه مصرف آسیکلوویر سدیم
آسیکلوویر داروی بدون نسخه نیست. آسیکلوویر را دقیقا مطابق با دستور پزشک خود مصرف و از تغییر خود سرانه دوز آن جدا پرهیز نمایید. ضمنا دستورات داخل بسته دارو را نیز به دقت مطالعه کنید. هرگز بدون مشورت با پزشک، حتی در صورت احساس بهبودی، مصرف دارو را قطع نکنید. در این صورت ممکن است عفونت شما حتی به شکل شدیدتری عود کند. آسیکلوویر تزریقی اغلب سه بار در شبانه روز و معمولا در بیمارستان یا درمانگاه تجویز می شود. این دارو باید در داخل یک مایع وریدی ریخته شده، در مدت حداقل یک ساعت تزریق شود.
● فراموش کردن دوز دارو
در صورت فراموش کردن یک دوز آسیکلوویر، به محض به خاطر آوردن دوز فراموش شده آن را استفاده کنید. اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کرده، طبق برنامه منظم خود عمل کنید. هرگز مقدار دارو را دو برابر نکنید.
● هشدارها و موارد احتياط
نکات زیر را به پزشک خود اطلاع دهید: • به آسیکلوویر، سایر داروهای ضدویروسی یا هر داروی دیگری حساسیت دارید. • دارویی مصرف می کنید، اعم از داروهای با نسخه یا بی نسخه، بخصوص آنتی بیوتیک ها (به ویژه آمینوگلیکوزیدها مثل جنتامایسین)، متوترکسات، پروبنسید، زیدوودین و ویتامین ها. • مبتلا به این بیماری ها هستید یا سابقه ابتلا به آنها را دارید: بیماری کلیوی، کبدی یا ریوی، ناراحتی های سیستم ایمنی مثل ایدز و بیماری های عصبی.
● عوارض جانبي
آسیکلوویر معمولا سبب بروز عوارض ناخواسته چندانی نمی شود. در صورت ازمان یا شدت گرفتن علایم زیر، با پزشک خود مشورت نمایید: سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ، ناراحتی معده و اسهال. اما اگر دچار هر یک از علایم یا نشانه های زیر شدید، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید: اختلال هوشیاری، صرع، بی قراری، تب، بثورات جلدی، کهیر یا خارش پوست، اشکال در تنفس، گلودرد یا زخم های دهانی، درد شکم، خونریزی یا کبودشدگی غیرمعمول، زردی چشم ها یا پوست و کاهش حجم ادرار یا وجود خون در ادرار.
● نگهداري داروي
پزشک شما احتمالا نیاز چند روزه شما به آسیکلوویر را تجویز خواهد کرد. هنگام دریافت دارو از داروخانه طریقه صحیح نگهداری دارو را از داروساز سوال کنید. احتمالا وی از شما خواهد خواست دارو را در یخچال نگه دارید. نکته مهم این است که دارو را حدود نیم ساعت قبل از مصرف از یخچال خارج کرده، تا با اتاق هم دما شود. ویال ها را در محیطی خشک، تمیز و دور از دسترس اطفال نگهداری نمایید. ویال ها باید شفاف و عاری از هر گونه ذرات شناور باشند. به منظور پیشگیری از آلودگی دیگران توسط سر سوزن، آنژیوکت و ویال ها، لازم است که این وسایل به شکل مطمئنی دور ریخته شوند، در این خصوص از داروساز خود سوال کنید.
● مصرف دوز زیاد دارو و موارد اضطراری
در صورت مسمومیت یا فزون دوز به نزدیک ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
● تداخلات دارویی
• مصرف همزمان آسیکلوویر با سایر داروهایی که برای کلیه سمی هستند، خطر بروز آسیب کلیوی را افزایش می دهد. • آسیکلوویر ممکن است با زیدوودین و متوترکسات تداخل شدید ایجاد کند.
● کودکان و زنان باردار یا شیرده
• مصرف آسیکلوویر در کودکان باید تحت نظارت پزشک باشد. • در صورت بارداری، قصد باردار شدن یا شیردهی به کودک خود، حتما با پزشک در خصوص فواید و مضرات استفاده از آسیکلوویر حین بارداری مشورت نمایید.
● اطلاعات جانبی
• آسيکلووير به شکل پماد، قرص و همچنين آمپول در داروخانه‌هاي کشور موجود است.
• اگر جايي نام داروي زوويراکس را شنيديد، بدانيد که همان آسيکلووير است.
• پماد آسيکلووير در دسته دارويي ضدويروس‌هاي موضعي قرار دارد و قرص‌هاي آن نيز ضدويروس به شمار مي‌رود.
• شيوه ساز و کار آسيکلووير در بدن، اختلال در همانندسازي دي.ان.اي ويروس است. اين دارو پس از ورود به سلول، به ماده فعال آسيکلووير تري‌فسفات تبديل مي‌شود که اين ماده موجب مهار عملکرد دي.ان.اي پليمراز مي‌شود.
• از پماد آسيکلووير اغلب در هرپس سيمپلکس‌جلدي، مخاطي ساده و همچنين در افرادي که گرفتاري سيستم ايمني و هرپس ناحيه تناسلي دارند، استفاده مي‌شود و قرص‌هاي آن نيز در هرپس سيمپلکس و زونا کاربرد دارد.
• پماد آسيکلووير به صورت موضعي براي تمام ضايعات ياد شده کاربرد دارد و هر سه ساعت در زمان بيداري و شش بار در روز به مدت يک هفته استفاده مي‌شود.
• هنگام استفاده از پماد آسيکلووير، براي جلوگيري از انتشار عفونت از دستکش لاستيکي يا انگشت پوش استفاده کنيد. همچنين سعي کنيد پماد به طور کامل ضايعات را بپوشاند. فراموش نکنيد که اين کارها را پس از شستن با آب و صابون و خشک کردن کامل استفاده کنيد.
• پماد آسيکلووير را در دماي اتاق و جاي خشک نگهداري کنيد.
• بيماران و خانواده‌ها بايد دقت کنند هنگام استفاده از پماد آسيکلووير، از ورود آن به داخل چشم جلوگيري کنند و از مصرف کرم‌هاي بدون نسخه، پماد و لوسيون به جز مواردي که پزشک صلاح مي‌داند، خودداري شود. همچنين شرايط استريل طبي مانند شستن دست‌ها پيش و پس از استفاده از دارو مراعات شود.
• درخصوص قرص آسيکلووير نيز ميزان دارو براساس نوع بيماري، وزن بيمار و شدت آن از طريق پزشک تعيين مي‌شود.
• عوارض مصرف قرص و آمپول آسيکلووير از پماد آن بيشتر است و مي‌تواند دستگاه‌هاي عصبي، خون، گوارش، ادراري و پوستي را درگير کند.
• پس از مصرف قرص يا آمپول آسيکلووير در صورتي که دچار خون‌ريزي، خستگي، گرگرفتگي و بي‌حالي شديد، بلافاصله پزشکتان را مطلع سازيد زيرا احتمال دارد دچار يک بيماري خوني شده باشيد.
• تب، لرز، بیحالی، تعریق و کاهش وزن علایم احتمالی عفونت می باشند. بروز این علایم حین درمان با آسیکلوویر، ممکن است حاکی از تشدید بیماری شما یا اضافه شدن عفونت جدید به بیماری قبلی باشد.
• اگر آسیکلوویر به درون رگ شما تزریق می شود، بهتر است با علایم عفونت جلدی ناشی از آنژیوکت آشنا باشید؛ در صورت بروز درد، گرمی، قرمزی، تورم و تحریک در ناحیه تزریق به کادر پزشکی اطلاع دهید.
• در مدت درمان حتما بطور منظم با پزشک خود در تماس باشید. پاسخ شما به آسیکلوویر، وضعیت بیماری و برخی تست های آزمایشگاهی شما باید مدام کنترل شود.
• در مدت درمان با آسیکلوویر سعی کنید به مقدار فراوان (حداقل 6 لیوان) مایعات بنوشید.
• سعی کنید حین درمان با آسیکلوویر از قرار گرفتن غیرضروری در برابر نور آفتاب پرهیز کرده، لباس مناسب بپوشید و از عینک آفتابی و کرم های ضد آفتاب استفاده نمایید. آسیکلوویر ممکن است باعث حساسیت پوست شما به آفتاب گردد.
