چاقی و درمان های غیرعلمی

طبق آخرین آمار اعلام شده، از حدود 80 میلیون جمعیت ایران 30 میلیون نفر وزن غیرطبیعی دارند و همچنین 20 درصد کودکان ایرانی چاق هستند. چاقی عوارض زیادی دارد و بر کیفیت زندگی تاثیر مستقیم می گذارد؛ آرتروز زانو، دردهای کمری، آرتروز مهره های کمری، دیابت نوع 2، اختلالات چربی خون، کبد چرب، مشکلات گوارشی، برخی از انواع سرطان ها، بیماری های قلبی عروقی و مرگ های ناگهانی در خواب در اثر آپنه تنفسی از جمله این عوارض است. 

تغییر شیوه زندگی با اصلاح سبک تغذیه و مصرف غذاها با حجم بیشتر و کالری کمتر، انجام فعالیت های های بدنی مناسب روزانه و همچنین استفاده از روش دارودرمانی اولین راه درمان چاقی به شمار می رود. 

اما برخی افراد ممکن است با استفاده از این روش ها، نتیجه لازم را نگیرند یا با شکست در درمان چاقی و بازگشت وزن اولیه مواجه شوند؛ بیماران مبتلا به چاقی مرضی (به توده بدنی (BMI) بالای 40 بدون بیماری های مرتبط با چاقی و توده بدنی بالای 35 با بیماری های مرتبط، چاقی مرضی گفته می شود) ازجمله این بیماران هستند که پزشکان برای آنها روش های جراحی کم تهاجمی (لاپاراسکوپی) را توصیه می کنند. 

اما در کنار روش های علمی ذکر شده، امروزه شاهد رشد قارچ گونه تبلیغاتی در سطح شهر هستیم که روش های غیرعلمی برای رفع چاقی را به بیماران توصیه می کنند؛ به گفته پزشکان و متخصصان این حوزه، این روش ها نه تنها بیماری و اضافه وزن بیماران را برطرف نمی کند، بلکه می تواند عوارض شدید و گاه جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.

** روش های غیرعلمی درمان چاقی در عطاری ها 

درمان های غیرعلمی برای رفع چاقی توسط مراکز بی صلاحیت به ویژه عطاری ها در کشور رواج دارد و تقریبا تمام عطاری ها تبلیغاتی تحت عنوان رفع چاقی و لاغری دارند. 

داروهایی که عطاری ها به این منظور به بیماران پیشنهاد می کنند حاوی موادی از گروه آمفتامین ها هستند که جزو داروهای روان گردان است و در درازمدت عوارض جدی ایجاد می کند و خطری جدی برای سلامت جامعه به شمار می رود. 

تنها دارویی که مورد تایید مجامع علمی است و در ایران نیز تایید شده است، داروی زنیکال است؛ این دارو سبب پیشگیری از جذب چربی می شود و عوارض کوتاه مدت و درازمدت دارد اما باید تحت نظر پزشک تجویز شود. 

 این دارو با باند شدن به چربی مانع از جذب آن در بدن می شود، عارضه ای ایجاد نمی کند و تنها عارضه ای که ممکن است در برخی ها ایجاد کند، حساسیت دارویی است.

** طب سوزنی و درمان چاقی 

 طب سوزنی از جمله روش های سنتی است که در درمان چاقی مورد استفاده قرار می گیرد اما این روش می تواند تنها در چاقی های غیرمرضی (توده بدنی بالای 30؛ چاقی و توده بدنی بالاتر از 25 ؛ اضافه وزن) موثر باشد و برای بیماران چاق مرضی جوابگو نخواهد بود. 

 این روش برای افراد با توده بدنی پایین مناسب است اما برای افرادی که توده بدنی بالایی دارند، مناسب نیست و مشاهدات نشان می دهد که در مورد این بیماران تنها در حدود 3 درصد موارد توانسته وزن را پایین بیاورد.

 در مورد توده بدنی پایین نیز تاکید می شود که با مراجعه به مراجع علمی و مورد تایید از روش طب سوزنی استفاده شود زیرا عوارض استفاده از سوزن و احتمال انتقال آلودگی ها از طریق سوزن نیز وجود دارد.

** جراحی و چاقی مرضی 

بیماران چاق ابتدا باید تغییر رفتار و سبک زندگی را درپیش گیرند البته این تغییر رفتار کار بسیار سخت و مشکلی است و در مورد برخی ها به تنهایی جوابگو نیست. همچنین بسیاری از این بیماران ممکن است موادغذایی زیاد و پرکالری مصرف نکنند و فعالیت بدنی خوبی نیز داشته باشند اما به دلیل استعداد ژنتیکی، چاق شوند. این بیماران و بیماران مبتلا به چاقی مرضی کاندید جراحی می شوند. 

مبتلایان به چاقی مرضی، نسبت به همسالان خود حدود 20 سال طول عمر کمتری دارند و ممکن است به مرگ های ناگهانی و بیماری های مزمنی که در نهایت به فوت آنها منجر می شود، مبتلا شوند؛ به همین دلیل این بیماران با تشخیص پزشک معالج تحت عمل جراحی قرار می گیرند.

روش درمانی جراحی برای 15 تا 20 درصد بیماران چاق مورد استفاده قرار می گیرد و 85 درصد بیماران باید با روش های غیرجراحی و تغییر شیوه های صحیح زندگی درمان شوند.

** عوارض جراحی کم تهاجمی درمان چاقی 

پازوکی در خصوص عوارض جراحی کم تهاجمی درمان چاقی گفت: جراحی های لاپاراسکوپی رفع چاقی مرضی مانند هر عمل جراحی دیگری با عوارضی روبه رو است.

'چاقی و عوارض چاقی' و 'جراحی و عوارض جراحی' دوکفه ترازو هستند؛ در یک کفه چاقی مرضی و عوارض آن است که کیفیت زندگی و حیات بیمار را تهدید می کند و با عوارض و بیماری های متعدد ناتوان کننده مانند دیابت که خطراتی مانند نابینایی، دیالیز و قطع عضو را به دنبال دارد یا آرتروزهای شدید که حتی قدرت حرکت عادی را از بیمار می گیرد، همراه است. 

 در کفه دیگر، عوارض جراحی است که بیمار را تهدید می کند؛ عوارض شایع جراحی کم تهاجمی رفع چاقی به غیر از خونریزی و عفونت، آمبولی ریه است که تیم جراحی باید تمهیدات لازم را برای پیشگیری از آن تدارک ببیند. 

در درازمدت نیز به دلیل اینکه این جراحی به صورت لاپاراسکوپی انجام می شود، احتمال بروز چسبندگی و انسداد روده ها وجود دارد؛ البته این موارد نسبت به جراحی باز بسیار کمتر و حدود کمتر از یک درصد است.

بیماران باید حداقل سالی یک بار به تیم پزشکی معالج خود مراجعه کنند و بررسی های آزمایشگاهی انجام شود تا اگر کمبودی پیش آید مانند کمبود شایع ویتامین D، قبل از ایجاد عوارض مانند شکستگی های استخوانی، درمان شود.

** لزوم رعایت سبک صحیح زندگی برای پیشگیری از بازگشت وزن 

مهمترین عضو تیم جراحی، خود بیماران هستند؛ اگر رژیم غذایی سالم رعایت و فعالیت های فیزیکی کافی انجام شود و مشاوره های روانپزشکی صورت گیرد (بسیاری از موارد چاقی جنبه عصبی دارد)، وزن به دست آمده حفظ خواهد شد. 

البته این بازگشت وزن به نوع و روش درمان بستگی دارد؛ مثلا در جراحی بای پس (برگشت)معده 15 درصد احتمال بازگشت وزن وجود دارد و نسبت به نوع جراحی ها این درصدها تاحدودی متفاوت است.  با این حال مهمترین روشی که می تواند در بیماران جراحی شده، سبب حفظ وزن شود، رعایت سبک صحیح زندگی شامل داشتن رژیم غذایی سالم و فعالیت های بدنی است.