هر آن‌چه باید از کبد چرب بدانید

در جوامع امروزی متاسفانه کبد چرب به یک اختلال و بیماری شایع تبدیل شده است. علی‌رغم این‌که کبد چرب اغلب مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند ولی در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به سیروز کبدی و حتی سرطان کبد شود. بیماری کبد چرب دو نوع الکی و غیر الکلی دارد. در ادامه این وبلاگ مرکز تخصصی طب کار سلامت سام پارس به بررسی آن می‌پردازیم.

بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل (NAFLD) چیست؟

بیماری کبد چرب (استئاتوز) زمانی رخ می‌دهد که بدن شروع به ذخیره چربی در کبد می‌کند. مقداری چربی در کبد شما طبیعی است، اما زمانی که بیش از 10 درصد وزن کبد شما چربی باشد، ممکن است شروع به ایجاد مشکل کند. مصرف بیش از حد الکل یکی از دلایل شایع بیماری کبد چرب است. اما بسیاری از مردم بدون استفاده بیش از حد الکل به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل (NAFLD) نامیده می‌شود.

این وضعیت چقدر شایع است؟

NAFLD تا 25 درصد از افراد در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اکثر افراد علائمی ندارند و برخی ممکن است هرگز ندانند که این عارضه را دارند. اما 2 تا 5 درصد از افراد عوارض ناشی از چربی در کبد خود را تجربه خواهند کرد. هنگامی که چربی منجر به التهاب و آسیب سلولی در کبد می‌شود، به آن استئاتوهپاتیت می گویند.  نسخه غیر مرتبط با الکل استئاتوهپاتیت غیر مرتبط با الکل (NASH) نامیده می‌شود.

بیماری کبد چرب چه کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

کبد چرب می‌تواند هر کسی، از جمله در تمام سنین و نژادها را تحت تاثیر قرار دهد. اما در افراد اسپانیایی تبار بیش‌تر و در سیاه پوستان کم‌تر دیده می‌شود. افزایش سن، وزن و دیابت نیز معمولاً با NAFLD مرتبط هستند. به عنوان مثال، تا 75٪ از افرادی که چاقی یا دیابت دارند، و تا 90٪ از افرادی که دارای چاقی پیشرفته یا کلاس III هستند، NAFLD دارند.

علت ایجاد کبد چرب در افراد غیر مصرف کننده چیست؟

پاسخ به این موضوع هنوز کاملاً روشن نیست. اما محققان به عوامل متعددی در کار مشکوک هستند، از جمله:

•سندرم متابولیک: طبق گزارشات به دست آمده، بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل می‌تواند با برخی از اختلال‌های متابولیک نظیر نمایه توده بدنی بالا، فشارخون بالا و چربی بیش از حد خون مرتبط باشد. به نظر می‌رسد این عوامل بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و منجر به تغییرات جمعی در نحوه متابولیسم بدن شما، مواد مغذی و ذخیره چربی‌ها می‌شوند.

•رژیم خوراکی و تغذیه شما: گزارشات به دست آمده از افراد نشان می‌دهد  که رژیم غذایی و خصوصاً رژیم حاوی مقادیر فراوان فروکتوز می‌تواند در ابتلا به کبد چرب دخیل باشد. فروکتوز یکی از مواد تشکیل دهنده شکر معمولی است و عنصر غالب در شربت ذرت با فروکتوز بالا، یک شیرین کننده رایج است. همچنین ارتباط نزدیکی با سندرم متابولیک دارد.

•ژنتیک: برخی از ژن‌ها ممکن است احتمال ابتلا به NAFLD را افزایش دهند. این عامل توضیح می‌دهد که چرا بعضی از افراد علی‌رغم عدم وجود سایر فاکتورها به کبد چرب مبتلا می‌شوند. همچنین ممکن است توضیح دهد که چرا افراد از نژادهای خاص به نظر می‌رسد بیش‌تر به آن مبتلا می‌شوند.

علائم بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل چیست؟

افراد معمولاً تا زمانی که بیماری کبد چرب آن‌ها به NASH (استئاتوهپاتیت غیر مرتبط با الکل) پیشرفت نکند، علائم را تجربه نمی‌کنند. در این صورت ممکن علائمی شامل نشانه‌های التهاب، مثل درد و ورم کردن قسمت فوقانی راست شکم باشد. اما ممکن است تا زمانی که NASH به آسیب شدیدتر کبدی نرسد، علائم را متوجه نشوید. NAFLD صرفاً زمینه ساز است.

بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر پانل خون شما سطوح بالایی از برخی آنزیم‌های کبدی را نشان دهد یا کبد شما در آزمایش تصویربرداری بزرگ شده به نظر برسد، ممکن است پزشک شما در طی یک معاینه معمول به بیماری کبد چرب مشکوک شود. آن‌ها ممکن است آزمایش‌های خون بیش‌تری را برای رد سایر علل افزایش آنزیم‌های کبدی توصیه کنند. آن‌ها همچنین ممکن است بخواهند آزمایش تصویربرداری حساس‌تری مانند سی تی اسکن یا MRI را امتحان کنند تا نگاه بهتری به کبد شما داشته باشند.

یکی دیگر از راه‌های تشخیص بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل، بیوپسی کبد است. این بدان معناست که نمونه‌ای از بافت کبد شما برای آزمایش در آزمایشگاه جمع‌آوری شود. پزشک شما نمونه را با قرار دادن یک سوزن در کبد شما جمع‌آوری می‌کند. با تجزیه و تحلیل بافت، آن‌ها می‌توانند بفهمند چه مقدار چربی دارد و آیا شواهدی از استئاتوهپاتیت (NASH) یا اسکار دائمی (سیروز) وجود دارد یا خیر.

چگونه می‌توان خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل را کاهش داد؟

همه عوامل خطر برای بیماری کبد چرب غیر الکلی قابل اجتناب نیستند، اما در صورت لزوم می‌توانید وزن، کلسترول، فشار خون و قند خون خود را با رژیم غذایی و دارو مدیریت کنید. مراقب مصرف قند و چربی‌های اشباع شده خود باشید و حتماً برای معاینات منظم به پزشک خود مراجعه کنید.

 چه نوع رژیمی برای بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل توصیه می‌شود؟

ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی به افراد مبتلا به کبد چرب غیر الکلی رژیم غذایی کم چربی اشباع و غنی از چربی‌های غیراشباع (به ویژه امگا 3 ) را توصیه می‌کنند، که به تعادل کلسترول، قند خون و فشار خون کمک می‌کند. رژیم غذایی مدیترانه‌ای مثال خوبی است. آن‌ها همچنین توصیه می‌کنند از مصرف شکر اجتناب کنید و شاخص گلیسمی خود را پایین نگه دارید. شیرینی‌ها، غذاهای فرآوری شده و محصولات نان سفید را با میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل جایگزین کنید.

سخن پایانی

بیماری کبد چرب به طور فزاینده در حال افزایش است. این در حالی است که با تغییر سبک زندگی و سالم نمودن عادات غذایی می‌توان تا حد زیادی از آن جلوگیری کرد. در نهایت امیدواریم این مطلب در مورد کبد چرب برای شما مفید واقع شده باشد.