دیابت نوع ۲ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیکی در جهان است که با سطح بالای قند خون و مقاومت به انسولین شناخته می‌شود. برخلاف دیابت نوع ۱ که معمولاً در کودکی یا نوجوانی بروز می‌کند، دیابت نوع ۲ عمدتاً در بزرگسالان رخ می‌دهد اما به دلیل سبک زندگی نادرست، در حال افزایش در سنین پایین نیز هست.
علائم دیابت نوع ۲
علائم دیابت نوع ۲ ممکن است در ابتدا خفیف یا نامحسوس باشند. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- افزایش تشنگی و خشکی دهان
- افزایش ادرار
- خستگی مزمن
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- تاری دید
- زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند
- عفونت‌های مکرر، به ویژه در پوست، لثه‌ها و مجاری ادراری
علل و عوامل خطر
دیابت نوع ۲ به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی به‌وجود می‌آید. مهم‌ترین عوامل خطر عبارتند از:
- سابقه خانوادگی دیابت
- چاقی و اضافه وزن
- کم‌تحرکی
- رژیم غذایی ناسالم (مصرف زیاد قند و چربی)
- سن بالا (بالای ۴۵ سال)
- سندروم تخمدان پلی‌کیستیک در زنان
- فشار خون بالا و اختلالات چربی خون
تشخیص دیابت نوع ۲
تشخیص دیابت نوع ۲ از طریق آزمایش‌های مختلف خون انجام می‌شود، از جمله:
- آزمایش قند خون ناشتا (FBS)
- تست تحمل گلوکز (OGTT)
- آزمایش HbA1c (میانگین قند خون در سه ماه اخیر)
درمان دیابت نوع ۲
درمان دیابت نوع ۲ شامل ترکیبی از تغییر سبک زندگی، داروها ، گیاهان دارویی درمان دیابت و در موارد خاص انسولین است. روش‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:
- کاهش وزن و فعالیت فیزیکی منظم
- رژیم غذایی مناسب (کم‌کربوهیدرات و پر فیبر)
- استفاده از داروهایی مانند متفورمین، سولفونیل‌اوره‌ها، DPP-4 inhibitors و غیره
- درمان انسولین در مواردی که کنترل قند خون به‌خوبی انجام نمی‌شود
پیشگیری از دیابت نوع ۲
پیشگیری از دیابت نوع ۲ از طریق اصلاح سبک زندگی امکان‌پذیر است. اقدامات پیشگیرانه شامل:
- کنترل وزن
- فعالیت بدنی منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز)
- مصرف بیشتر سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل
- کاهش مصرف نوشیدنی‌های قندی و غذاهای فرآوری‌شده
- ترک سیگار
عوارض دیابت نوع ۲
اگر دیابت نوع ۲ کنترل نشود، می‌تواند به عوارض خطرناکی منجر شود:
- بیماری‌های قلبی و سکته
- نارسایی کلیه
- نابینایی
- آسیب‌های عصبی
- زخم‌های پای دیابتی و احتمال قطع عضو
رژیم غذایی مناسب برای بیماران دیابتی
رژیم غذایی سالم و کنترل شده نقش کلیدی در کنترل دیابت نوع ۲ دارد. نکات مهم در تغذیه بیماران دیابتی:
- مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و جو دوسر
- استفاده از منابع پروتئین کم‌چرب مانند مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات
- کاهش مصرف چربی‌های اشباع و افزایش چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و آووکادو
- اجتناب از مصرف زیاد قندهای ساده و شیرینی‌ها
- مصرف سبزیجات پرفیبر در هر وعده غذایی
جمع‌بندی
دیابت نوع ۲ یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی قرن حاضر است. آگاهی، پیشگیری، تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح می‌تواند از عوارض جدی این بیماری جلوگیری کند. با رعایت سبک زندگی سالم، بسیاری از افراد می‌توانند از ابتلا به دیابت جلوگیری کرده یا آن را به خوبی کنترل کنند.
