سالانه بیش از ۵۰۰ هزار زمین لرزه در دنیا اتفاق می افتد، ولی واقعیت این است که اگر چنین زلزله هایی اتفاق نیفتد، زمین به یک سیاره مرده تبدیل خواهد شد.
این حرکات و لرزش ها، نبض پویایی و تحرک زمین است. در کشوری مانند ایران که همواره در معرض خطر مواجهه با پیامدهای طبیعی است، دسترسی به یک پایگاه اطلاعاتی و همچنین ابزارها و تجهیزات مدرن برای بررسی رخدادها یا پیش نشانگرهای مرتبط با پدیده های طبیعی بسیار ضروری است. بررسی حوادث طبیعی که در چند دهه گذشته در ایران تجربه شده، حاکی از آن است که صدمات و تلفات ناشی از زلزله در مقایسه با دیگر رخدادهای طبیعی به مراتب بیشتر است. با توجه به اهمیت این موضوع، مرکزی با عنوان مرکز مطالعات پیش نشانگرهای زلزله در سال ۸۴ و با هدف تحقیقات و مطالعات سازمان یافته روی پیش نشانگرهای زلزله راه اندازی شده است.
زلزله ای که به کمک حیوانات پیش بینی شد
اگرچه پی بردن به این موضوع که حیوانات چگونه از وقوع زمین لرزه باخبر می شوند بسیار پیچیده است، اما حقیقت این است که از قرن ها پیش انسان ها متوجه شده بودند چند روز پیش از وقوع زمین لرزه در نحوه حرکت موش ها، مارها، هزارپایان و ماهی ها تغییراتی ایجاد می شود و جوجه ها سراسیمه سر از تخم بیرون می آورند. گروهی از متخصصان بر این باورند حیوانات پیش از انسان ها لرزش زمین را احساس می کنند.
گروهی دیگر نیز معتقدند تغییرات الکتریکی ایجاد شده در هوا یا آزاد شدن گازهایی در سطح زمین نشانه هایی است که موجب تغییر رفتار حیوانات می شود. در سال های اخیر در بسیاری از کشورها ازجمله چین، ژاپن، روسیه و آمریکا پیش بینی زلزله به کمک رفتار حیوانات مورد توجه قرار گرفته است. ماهی ها، پرندگان، موش ها، گربه ها، سگ ها، میمون ها، اسب ها، مارها، قورباغه ها و مورچه ها ازجمله حیواناتی هستند که مطالعاتی درباره آنها انجام شده است.
در حقیقت از گذشته های دور زلزله به عنوان یکی از مخرب ترین و غیرقابل پیش بینی ترین بلایای طبیعی شناخته شده بود و بشر نیز همواره در تلاش بوده بتواند با پیش بینی زلزله خود را از پیامدهای آن مصون نگه دارد. مشاهده رفتار عجیب و غریب حیواناتی مانند موش ها این سوال را در ذهن بسیاری از متخصصان مطرح کرده بود که آیا حیوانات می توانند زلزله را پیش بینی کنند.
چین ازجمله کشورهای پیشرو در این زمینه است. چینی ها سال ۱۹۷۵ موفقیت بزرگی را در این زمینه تجربه کردند. زلزله شناسان چینی به دنبال مشاهده رفتار غیرعادی در حیوانات برای شهر یک میلیون نفری هایچنگ دستور تخلیه صادر کردند و به این ترتیب با وقوع زلزله ۷.۳ ریشتری در این شهر فقط تعداد اندکی از افراد کشته و زخمی شدند. اگر آن روز این شهر تخلیه نمی شد، تعداد کشته ها و مجروحان به بیش از ۱۵۰ هزار نفر می رسید.
زلزله منچوری چین نیز از دیگر زمین لرزه هایی بود که پیش بینی شده بود. این زلزله با استفاده از دستگاه های پیشرفته زمین شناسی پیش بینی شده بود. محققان، رفتار حیوانات را پیش از وقوع این زمین لرزه مورد بررسی قرار داده و متوجه شدند حیوانات پیش از وقوع زلزله رفتارهای عجیبی از خود نشان می دهند که می تواند نشانه ای مبنی بر وقوع زمین لرزه در آینده ای نزدیک باشد. اگرچه بعضی محققان معتقدند این موضوع باید مورد بررسی های دقیق تر قرار گیرد تا بتوان با قطعیت بیشتری درباره این موضوع صحبت کرد.
167