تعریف بیماری پوکی استخوان

پوکي استخوان يک بيماري شايع استخواني است كه به علت کاهش تراکم استخوان و از دست رفتن توده استخواني ایجاد می شود این بیماری بدون علامت خاصي بوده و معمولاً‌با ايجاد يک شکستگي در يکي از استخوانهاي بدن بخصوص استخوانهاي مهره، لگن و مچ خود را نشان دهد اين شکستگي ها ممکن است به دنبال سقوط يا حتي يک ضربه خفيف مثل نشستن ناگهاني، لغزيدن و پيچ خوردن ، زمين خوردن ، برخورد با اشياء و حتي ممکن است بدون هيچ ضربه اي خودبخود بشکنند
علل پوکی استخوان
1- کمبود طولانی مدت کلسیم و پروتئین در رژیم غذایی ماده اصلي که سختي و شکل استخوان را بوجود مي‌آورد ، کلسيم است ذخيره شدن کلسيم در استخوان قبل از تولد آغاز مي‌شود و تا سن 30 سالگي ادامه مي‌يابد . در 30 سالگي استخواهاي يک فرد سالم به بيشترين سختي خود مي‌رسد . اگر فعاليت بدني وجود نداشته باشد يا غذاي حاوي کلسيم کم مصرف شود، به تدريج کلسيم استخوانها کم شده و استخوانها شکننده مي‌شوند وبیماری پوکي استخوان ایجاد می شود.
2- سطح پایین استروژن پس از یائسگی
3- کاهش فعالیت با افزایش سن
4- استعمال دخانیات و اعتیاد به الکل
5- کمبود ویتامین ها به ویژه ویتامین ث و دی
6- پرکاری تیرویید و سرطان
7- سابقه خانوادگی پوکی استخوان
اهمیت بیماری پوکی استخوان
بیش از یک سوم افراد ۶۵ ساله یا مسن تر هر ساله سقوط می کنند و تقریباً یکی از هر ۱۰ سقوط منجر به آسیب جدی از جمله شکستگی لگن، و سایر شکستگی ها می شود. علت اصلی شکستگی پوکی استخوان است اکثريت افراد مبتلا به پوکي استخوان خانمها هستند و احتمال شکستگي ناشي از آن در طول زندگي بسيار بالاست این عارضه بیشتر در خانم های یائسه دیده می شود اما مردان هم درصورت عدم تغذیه صحیح و فعالیت بدنی خوب ممکن است به این بیماری مبتلا شوند پوکي استخوان ، يک بيماري خاموش است زيرا بدون هيچ علامتي، کم کم بوجود مي‌آيد ،
علایم شایع
در مراحل اولیه این بیماری بیشتر با کمر درد و در بیشتر افراد بدون علامت است در مراحل پیشرفته بیماری
درد ناگهانی پشت همراه به یک صدای خردشدگی که نشانه بروز شکستگی مهره هاست ، تغییر شکل ستون فقرات به صورت قوز کردن ، کاهش قد ، بروز شکستگی با ضربه خفیف ، به ویژه در ناحیه استخوان ران و بازو
افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به بیماری پوکی استخوان هستند:
1- افراد مسن : هر چه سن فرد بیشتر باشد ، احتمال ابتلا در وي بيشتر است .
2- نژاد : در برخي نژادها از جمله نژاد آسيايي استعداد ابتلا بيشتر است .
3- جنس : زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند مخصوصا زنهايي که زايمان زياد و با فاصله کمتر از 3 سال داشته اند.
4- ميزان تحرک : اگر شيوه زندگي کم تحرک باشد، احتمال ابتلا بيشتر است .
5- تغذيه : کمبود مصرف کلسيم و ويتامين
6- عادات : مصرف سيگار و الکل عاملي براي افزايش خطر ابتلا به پوکي استخوان است .
7- عوامل فاميلي : سابقه وجود پوکي استخوان در خانواده و همچنين سابقه شکستگي در بستگان درجه يک فرد
پیشگیری از پوکی استخوان
بیماری پوکی استخوان قابل پیشگیری است با رژیم غذایی مناسب ، مکمل های کلسیم و فلورید، ویتامین دی و ورزش می توان سیر پوکی استخوان را متوقف کرده و احتمالاً روند آن را در جهت رسیدن به حالت طبیعی معکوس کرد برای پیشگیری از این بیماری رعایت نکات زیر ضروری است
1- بطور منظم ورزش کنيد . ورزش يکي از عوامل مهم براي قرار گرفتن کلسيم در داخل استخوان و محکم شدن استخوانها است . پياده روي ورزش مناسبي است اما اگر به پوکي استخوان مبتلا هستيد قبل از آغاز هر گونه تمرين ورزشي با پزشک خود مشورت کنيد .
2- هر روز مواد غذايي حاوي کلسيم، به خصوص شير و لبنيات ماست،کشک و پنير، انواع کلم ، برگهاي تربچه، جعفري ، بادام، فندق ، کنجد، پرتقال استفاده نمایید ميزان کلسيم روزانه براي بزرگسالان بين 800 تا 1200 ميلي گرم است . هر ليوان شير بزرگ داراي 300 ميلي گرم کلسيم است
3- شير منبع خوبي براي کلسيم است اما از اضافه کردن چاي، پودر نسکافه ، پودر کاکائو و قهوه به شير اجتناب کنید چون جذب کلسيم را کم می کند.
4- شربت‌هاي کاهش دهنده اسيد معده را فقط با تجويز پزشک مصرف نماييد زیرا نمي‌گذارند کلسيم غذا جذب شود .
5- تا حد امکان نوشابه هاي گازدار کمتر مصرف کنيدچون جلوي جذب کلسيم غذا را مي‌گيرد
6- از جمله عوارض استفاده از دخانيات و مصرف الکل ،‌تشديد پوکي استخوان است پس از استعمال آن در هر سني اجتناب کنید
7- ويتامين د با افزايش جذب کلسيم از پوکي استخوان جلوگيري مي‌کند براي تامين آن هر روز 15 تا 30 دقيقه در مقابل نور مستقيم خورشيد قرار بگيريد توجه داشته باشید تابش نور خورشيد از پشت شيشه تاثيري ندارد .
8- در صورت وجود پوکي استخوان علاوه بر توصيه هاي فوق نياز به دارو درماني به همراه مصرف کلسيم و ويتامين دی داريد بنابراين بايد حتماً به پزشک مراجعه نماييد .


اقدامات حفاظتی در سالمندان علیه پوکی استخوان
1- دوری از هر موقعیتی که ممکن است منجر به آسیب دیدگی گردد. از راه رفتن در خیابان های یخ زده یا برروی سطوح خیس یا لغزنده خودداری کنید. هنگام بالا یا پایین رفتن از پلکان ، نرده های پلکان را بگیرید
2- از مصرف خودسرانه داروهای مؤثر بر هوشیاری نظیر داروهای خواب آور و آرامبخش هاخود داری کنید چون ممکن است باعث افتادن و بروز شکستگی گردند
3- ورزش ، به خصوص ورزش های تحمل کننده وزن نظیر پیاده روی یا دویدن برای حفظ قدرت استخوانی توصیه می شود.
4- از یک رژیم عادی متعادل حاوی مقادیر بالای پروتئین ، کلسیم و ویتامین ـ د استفاده کنید
5- در صورت داشتن اضافه وزن از یک رژیم لاغری استفاده کنید.