کیست تخمدان شامل کیسه‌های کوچکی است که از مواد جامد یا مایع پر می‌شود و بر روی تخمدان به وجود می‌آید. این نوع کیست اغلب خود به خود از بین می‌رود؛ اما ممکن است که مشکلاتی از جمله تاخیر در آغاز قاعدگی، پیچ خوردگی تخمدان و خطرات ناباروری ایجاد کند. از جمله شایع‌ترین مشکلاتی که می‌تواند برای بانوان در طول زندگی به وجود آید این نوع کیست است؛ به همین دلیل در این وبلاگ دکتر عادله سجادی قصد داریم به طور مفصل به کیست‌های تخمدان و اثرات آن بر روی بانوان بپردازیم.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان کیسه‌های کوچک که حاوی مواد جامد یا مایع است، می‌باشد که بر روی تخمدان یا داخل آن به وجود می‌آید. تخمدان‌ها دو عضو کوچک هستند که در دو طرف رحم بانوان قرار می‌گیرند و به اندازه بادام می‌باشند. کاربرد تخمدان‌ها در بدن بانوان رشد، بلوغ و آزادسازی تخمک‌ها در طول چرخه قاعدگی است.
این کیست‌ها که در سنین باروری شایع‌تر است اغلب اوقات خوش خیم بوده و منجر به نازایی نمی‌شود. اما برخی مواقع با دخالت عوامل دیگر نظیر سن بانوان ممکن است که احتمال نازایی خانم‌ها بر اثر وجود کیست در تخمدان‌ها افزایش یابد.
از طرف دیگر اگر کیست تخمدان با بیماری‌هایی مانند آندومتریوز یا تخمدان پلی کیستیک همراه باشد ممکن است تاثیر بیشتری بر روی ناباروری بگذارد و بارداری را با تاخیر مواجه کند. برخی مواقع با توجه به نوع کیست، بزرگی و اندازه آن علائم جدی برای بانوان به وجود می‌آید. بنابراین بسیار مهم است که بانوان در هر سنی که هستند به طور منظم توسط پزشک متخصص زنان معاینه شوند تا هرگونه مشکل در تخمدان آنها در اسرع وقت شناسایی و مورد درمان قرار گیرد.
علائم کیست تخمدان
در بسیاری از موارد این نوع کیست علائم و نشانه خاصی برای فرد به وجود نمی‌آورد و فقط در اثر رشد این کیست‌ها بانوان در پایین شکم خود احساس پری و سنگینی می‌کنند. درد لگن و نفخ نیز در این شرایط در بانوان دور از انتظار نیست. اختلالات هورمونی و عملکردی، مانند قاعدگی‌های نامنظم و خونریزی‌های غیرطبیعی نیز می‌تواند نشانه وجود کیست در تخمدان باشد. اما به طور کلی بانوان تا زمان اقدام برای بارداری معمولاً متوجه وجود کیست در تخمدان خود نمی‌شوند.
البته باید بدانید که ترکیدگی و پارگی کیست می‌تواند درد شدیدی در شکم به وجود آورد که منجر به خونریزی داخلی، تب، سرگیجه و دیگر علائم می‌شود. البته تمام پارگی‌های کیست تخمدان منجر به این علائم شدید نمی‌شود؛ اما در شرایطی که این وضعیت وخیم باشد نیاز است که با استفاده از جراحی برای توقف خونریزی اقدام کرد و حتی ممکن است نیاز باشد که تخمدان را از بدن خارج کنند. به طور کل شایع‌ترین علائم و نشانه‌های کیست تخمدان شامل موارد زیر است:
- اختلالات قاعدگی و بی نظمی در آن
- احساس درد لگن و شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- پیچ خوردگی تخمدان و پارگی کیست
- ضعف
- خونریزی
- درد هنگام مقاربت جنسی
تشخیص وجود کیست‌های تخمدان
برای تشخیص کیست تخمدان باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید و مراحل زیر را بگذرانید.
- معاینه لگن: در مرحله اول پزشک باید معاینه لگنی انجام دهد تا وجود هرگونه عفونت و التهاب در رحم و اندام تناسلی مشخص شود.
- سونوگرافی: با استفاده از سونوگرافی وضعیت تخمدان‌ها به طور کامل بررسی می‌شود و پزشک می‌تواند اندازه، محل دقیق و نوع این کیست‌ها را مشخص کند.
- آزمایش خون: با استفاده از آزمایش خون می‌توان وضعیت بارداری را بررسی کرد و به علائم مشابه کیست تخمدان‌ها پرداخت.
- CT اسکن: در برخی مواقع با استفاده از سی‌تی اسکن می‌توان وضعیت دقیق‌تر تخمدان‌ها و کیست‌های موجود در آن را بررسی کرد.
چگونگی درمان وجود کیست در تخمدان
با توجه به نوع کیست، اندازه، علائم، سن فرد و غیره، درمان کیست تخمدان در هر فردی متفاوت است. برخی مواقع این کیست‌ها خود به خود درمان می‌یابد و دیگر نیازی به هیچ گونه اقدامی نیست. در مقابل برای درمان برخی از کیست‌ها باید حتماً یکی از روش‌های زیر را امتحان کرد. از جمله:
- دارو درمانی: مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی به منظور پیشگیری از تشکیل کیست‌های جدید و داروی پروژسترون برای کوچک شدن کیست‌ها می‌تواند موثر باشد.
- لاپاراسکوپی: یکی از روش‌های کم تهاجمی است که برای برداشت کیست از داخل تخمدان استفاده می‌شود. در این روش با استفاده از برش‌های کوچک کیست‌ها را با ابزار مخصوص از تخمدان برمی‌دارند.
- لاپاراتومی: یک روش جراحی است که با استفاده از برش بزرگ برای برداشت کیست‌های بسیار بزرگ و کیست‌هایی که به تخمدان می‌چسبد استفاده می‌شود.
- سایر: برخی مواقع ممکن است از روشی‌های دیگری چون تخلیه کیست با سوزن و کرایوتراپی نیز برای این کار استفاده شود.
از این بخش بخوانید: علت ایجاد گوشت اضافه در واژن
انواع کیست تخمدان و تاثیر آن بر بارداری
انواع مختلفی از کیست در تخمدان‌ها به وجود می‌آید که همه آنها منجر به ناباروری نمی‌شود. در ادامه به معرفی انواع کیست تخمدان و تاثیر آنها بر بارداری می‌پردازیم.
- کیست‌های فولیکولی: شایع‌ترین نوع کیست تخمدان است که در فولیکول یعنی کیسه رشد تخمک ایجاد می‌شود. در صورتی که فولیکول پاره نشود در آنجا کیست به وجود می‌آید.
- کیست لوتئال: اگر کیسه فولیکول باز شود و تخمک آزاد گردد اما این کیسه بسته نشود، ممکن است که کیست لوتئال وجود آید که معمولاً بی‌خطر است و خود به خود بهبود می‌یابد. این کیست‌ها در عرض چند ماه از بین می‌رود و معمولاً بر بارداری تاثیر منفی نمی‌گذارد.
- کیست اندومتریوما: اگر بافت رحم در خارج از رحم و بر روی تخمدان رشد کند کیست اندومتریوما به وجود می‌آید و منجر به ناباروری می‌شود؛ زیرا بر اثر این کیست به لوله‌های فالوپ آسیب می‌رسد و در تخمک گذاری اختلال به وجود می‌آورد.
- کیست درموئید: بر اثر تشکیل کیسه‌های مایع و جامد متشکل از سلول‌های جنینی که حاوی مو، دندان یا سایر بافت‌ها است کیست‌های درموئید به وجود می‌آید و به ندرت و بر اثر رشد زیاد بر روی بارداری تاثیر منفی می‌گذارد.
- کیست سیستادنوما: از سلول‌های سطح تخمدان به وجود می‌آید و منجر به ناباروری می‌شود؛ زیرا کیست سیستادنوما می‌تواند به لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها آسیب بزند.
نتیجه‌گیری
کیست تخمدان شامل کیسه‌های پر از مایع یا مواد جامد است که بر روی تخمدان یا داخل آن به وجود می‌آید .به جز انواع خاص این کیست سایر کیست‌های موجود در تخمدان بر روی بارداری تاثیر منفی نمی‌گذارد. اما به دلیل مشکلاتی چون بی‌نظمی در قاعدگی، خونریزی شدید و درد در ناحیه شکم و لگن باید حتماً توسط پزشک متخصص زنان درمان شود. بنابراین در صورت وجود علائم این کیست می‌توانید به کلینیک دکتر عادله سجادی مراجعه کنید تا هرچه سریعتر روند درمانی خود را آغاز نمایید.
